جامعه هوشمند چگونه جامعه ای است؟ در این جامعه مردم چگونه زندگی می کنند؟ حقیقت این است که مردم و جامعه هوشمند، عنصر متمایز بین شهر دیجیتال و شهر هوشمند هستند. مردم از نظر مهارت­ها و سطوح آموزشی خود و همچنین کیفیت تعاملات اجتماعی در زندگی هوشمند هستند. در مجامع بین المللی فاکتورهای مشخصی برای جامعه هوشمند وجود دارد. در ادامه نگاهی به این فاکتورها می اندازیم.  

آموزش و پرورش

آموزش و پرورش هوشمند یکی از مهم ترین بخشهایی است که در یک جامعه هوشمند باید آن را تعریف کرد. با پیشرفت تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات می­توان پیشرفتی در مدیریت آموزش و پرورش ایجاد کرد. از جمله این فعالیت­ها می ­توان به تحلیل­ها و سیستم­های هشداردهنده زود هنگام برای شناسایی دانش ­آموزان در معرض خطر، محاسبات ابری و غیره اشاره کرد. میزان هوشمندی آموزش و پرورش را می توان توسط شاخص­های زیر تعیین کرد.

-       جمعیت با تحصیلات دانشگاهی: یک عنصر کلیدی در توسعه شهرها داشتن شهروندهای تحصیل کرده است.

-        حضور در دانشگاه: اهمیت دانشگاه در ایجاد یک مدل شهری، نسبی است که عوامل آن بر اساس متغیرهایی مانند جمعیت، پویایی اقتصادی، تحول تاریخی، جنبه­های اجتماعی و فرهنگی، میراث فرهنگی و غیره تغییر می ­کند.

-       مکان­های خاص و با اولویت بیشتر آموزشی: برخی شهرها دانشگاه­های خاصی دارند که در بقیه شهرها وجود ندارد. در برخی از کشورهای پیشرفته در بیشتر شهرها دانشگاه­های خوبی وجود دارد و اولویتی برای طیف گسترده­ای از مدارک تحصیلی و رشته­ها وجود ندارد.

-       تطابق تحصیلات با نیازهای جاری بازارکار: با توجه به تغییراتی که جوامع به علت جهانی شدن با آن مواجه هستند، پیشرفت تکنولوژی­های جدید اطلاعات و ارتباطات و تنظیماتی در بازارکار لازم است تا آموزش­های حرفه­ ای را با نیازهای بازار کار منطبق کنند. به این منظور دوره ­های ارائه شده توسط موسسات آموزشی از جمله دانشگاه­ها، مراکز آموزشی فنی و حرفه­ای، مراکز تحقیقات و تکنولوژی بررسی می ­شود و این دوره­ ها با تقاضاهای بازار کار مقایسه می­ گردد. بررسی­های انجام شده در برخی کشورهای پیشرفته نشان می­ دهد که فقط 47 درصد از تحصیلات آنها با نیازهای بازار کار منطبق است.

آموزش الکترونیکی

آموزش الکترونیک نقش حیاتی برای ساختن یک جامعه هوشمند ایفا می کند. برنامه ریزی برای توسعه دیجیتالی کلاس­های درس در این مورد ضروری است. تکنولوژی­های جدیدی با سرعت فوق­العاده­ای در حال تکامل است، بنابراین برنامه ­های توسعه دیجیتال در کلاس­ها باید طوری طراحی شوند که تمرکز عمده ­ای روی از بین بردن شکاف دیجیتال داشته باشد. برای مثال تجهیز مراکز آموزشی با زیرساخت­های ضروری، ارتقاء مهارت­های دیجیتالی توسط اساتید، آموزش­های خاص برای ارتقاء استفاده از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات جهت تدریس و فرآیندهای یادگیری و افزایش ادغام نسل جدیدی از منابع یادگیری دیجیتال مانند مدل­های کامپیوتری آموزش، کاتالوگ­های نرم­ افزاری.

نفوذ استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش نیز در آموزش الکترونیک اهمیت ویژه ای دارد. در مراکز آموزشی اتصال به اینترنت وجود دارد و معلمان می­ توانند از تکنولوژی­های جدید برای اهداف آموزشی استفاده ­کنند.

پیاده سازی برنامه­ های آموزش الکترونیکی  به بهبود مهارت­های مردم در کار یا زندگی شخصی آن­ها کمک می­کند. آموزش­های مجازی مزیت­هایی دارد، از جمله اینکه هزینه ها را پایین می آورد. در تدریس غیر حضوری تعداد افراد بیشتری می توانند از کلاس­ها استفاده کنند و شرکت کنندگان علاقه بیشتری دارند.  با آموزش الکترونیک سمینارها و مهارت­های کمتری مورد نیاز است و  تعاملی بودن دوره ­های درسی انعطاف پذیری آن را بیشتر می کند.  همچنین این نوع آموزش موجب افزایش سطح تعاملات اجتماعی افراد از طریق بحث در فروم­ها، کارگاه­های مجازی می شود.

همچنین آموزش در تمام طول زندگی در این نوع از آموزش امکان پذیر است و عنصری است که اهمیت آن در بازار کار جدید و در تعریف جدید روابط بر مبنای مهارت­های مورد نیاز برای اقتصاد جهانی، در حال افزایش است. به این منظور مثلا می ­توان سیاست­های تشویقی برای آموزش کارمندان را در نظر گرفت یا آموزش و پرورش اصولی را تعریف کند که افراد مسن بتوانند به نزدیک ترین مکان به محل زندگی خود، مراجعه و از امکانات آموزشی و منابع استفاده کنند.

سرمایه­ انسانی

در یک جامعه هوشمند همکاری بین شرکت­ها و مراکز دانش نقش سرمایه انسانی بسیار تاثیرگذار است. چنانکه دانشگاه­ها و مراکز تحقیقات نقش کلیدی در نوآوری اکوسیستم ایفا می ­کنند. آن­ها در چنین جامعه ای علاوه بر اینکه مشارکت­های جدیدی برای کسب و کار ایجاد می ­کنند، خود را در قبال پیشرفت مدیران (مدیرانی که ارتباط دانشگاه­ها را با شرکت­ها ایجاد می ­کنند)، تولید دانش و ایجاد مکان­هایی برای ارتباط مراکز دانش و دانشجویان با دنیای تجارت نیز مسئول می­ دانند. بنابراین اینکه شهرها همکاری بین شرکت­ها و مراکز تحقیقات را به منظور کمک به توسعه اقتصادی و اجتماعی افزایش دهند، اهمیت زیادی دارد.

 تحقیق، توسعه و نوآوری

همچنین در یک جامعه هوشمند ادارات عمومی نقش کلیدی در تبدیل سیستم نوآوری از طریق ظرفیت­های خود برای توسعه زیرساخت­ها، پشتیبانی از بخش­های در حال ظهور و تشویق تحقیق، توسعه و نوآوری را ایفا می ­کنند.