قدس آنلاین_ کد خبر : ۳۲۰۶۱۶- ۱۳۹۴/۸/۱۴
دکتر جبار رحمانی، ظهر امروز در نشست تاثیر تحولات مناسک عزاداری محرم بر هویت شهری، ضمن تاکید بر ضرورت کاهش کنترل هیئت های عزاداری گفت: تلویزیون برای پخش برنامه های عزاداری، تنها از برنامه های عزاداری شهر تهران و برخی از مداحان و محافلی خاص استفاده می کند و از مناسک عزادار دیگر نقاط کشور خبری نیست. به گزارش قدس آنلاین، دکتر جبار رحمانی، ظهر امروز در نشست تاثیر تحولات مناسک عزاداری محرم بر هویت شهری که در محل این پژوهشکده ثامن در مشهد برگزار شد، اظهار کرد: مراجعه افراد به مساجد کم شده و تعداد نمازگراران در مساجد نیز کاهش یافته، به گونه ای که در بسیاری از مساجد برپایی نماز صبح تعطیل شده است.
وی کنترل هیئت های مذهبی توسط سازمان تبلیغات اسلامی را در تضاد با درونیات مردم دانست و تصریح کرد: بهتر است سازمان تبلیغات اسلامی سعی در هدایت و کنترل هیئت های مذهبی نداشته باشد، چرا که این کنترل با درون مردم در تضاد است و نمی توان روح یک ملت را تسخیر کرد.
این مردم شناس ادامه داد: کنترل مناسک عزاداری توسط برخی از دستگاه های دولتی سبب تضعیف و تخریب هیئت های مذهبی می شود و بابد توجه داشت که کنترل و هدایت هیئت های عزاداری باید توسط افراد شرکت کننده صورت بگیرد تا کارکردهای لازم خود را بر جریانات علوم انسانی و روابط میان فردی بگذارد.
رئیس پژوهشکده فرهنگ، یکسان سازی هیئت های مذهبی را دلیل تخریب مناسک در شهرهای مهاجرپذیر دانست و بیان کرد: بسیاری از جمعیت مردم مشهد مهاجر هستند و اگر نهادهای قدرتی سعی در یکسان سازی هیئت های مذهبی داشته باشند، زمینه تخریب مناسک فراهم می شود.
این مردم شناس، مشهد را یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی کشور دانست و تاکید کرد: مشهد یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی ایران است که متاسفانه از نظر نشر علوم اجتماعی و عملکرد پژوهشی وضعیت خوبی ندارد و دانشگاه ها نیز کارآمدی خود را در این حوزه از دست داده اند و نیاز است نهادهای خصوصی و پژوهشکده ها وارد این عرصه شوند.
رحمانی مهاجرت را از مهم ترین عوامل تاثیر گذار در شکل گیری هیئت ها دانست و خاطر نشان کرد: اصلاحات ارزی، مهاجرت، جابجایی جمعیتی و گسترش شهر ها از اوایل دهه ۵۰ خورشیدی سبب ترویج سیستم مصرفی در کشور شد و افراد دچار بحران معنوی شدند که برای مقابله با این بحران، شروع به ساخت هیئت های مذهبی کردند.
وی در ارتباط با ترکیب یافتگی هویت کلان شهری در قالب مناسک عزاداری یادآور شد: اجتماعات بزرگ مرکب از خرده گروه ها هستند که ترکیب یافتگی هویت کلان شهری را نشان می دهد و این ترکیب، در قالب ارتباطات خود را به گونه ای بهتر نشان می دهد و مهاجرت افراد، یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر این هویت و ارتباط است.
رئیس پژوهشکده فرهنگ در زمینه گلچین کردن مراسم عزاداری توسط رسانه ملی اظهار کرد: تلویزیون برای پخش برنامه های عزاداری، تنها از برنامه های عزاداری شهر تهران و برخی از مداحان و محافلی خاص استفاده می کند و از مناسک عزادار دیگر نقاط کشور خبری نیست.
رحمانی اقلیت در جمعیت های شیعی را از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در مناسک عزاداری دانست و تصریح کرد: اهمیت مناسک عزاداری و وابستگی هویت شیعه به این مراسم در مناطقی که شیعیان در اقلیت هستند، خود را بهتر نشان می دهد و همبستگی میان عزاداران و شیعیان را در این مناطق تقویت می کند.
وی، مناسک عزاداری را علت دوام فرهنگ شیعی عنوان کرد و گفت: فرهنگ شیعی بدون عزاداری ها نمی توانند دوام پیدا کنند و در هر جا که شیعیان عزاداری های خود را کنار گذاشتند، هویت خود را از دست داده اند و شیعه بودن تنها به عنوان خاطره ای در ذهن افراد باقی می ماند.
رئیس پژوهشکده فرهنگ در خصوص پیامد مناسک عزاداری یادآور شد: پیامد مناسک های عزاداری در تمامی سیستم های شیعیان و به ویژه در در سیستم های پراکنده، بیانگر تمایز میان شیعه از غیر شیعه است و هر کس در این مراسم، به نقطه صفر خود برمی گردد تا به آرامش روحی و معنوی برسد.
این مردم شناس یکی از مشکلات کنونی کشور را کلیشه ای نشان دادن مناسک دینی دانست و اظهار کرد: یکی از مشکلات کنونی کشور، نشان دادن تصویری کلیشه ای از هیئت های عزاداری است؛ پس از اتمام مناسک عزاداری، ممکن است افراد لبخند بزنند و از حالت گریستن خارج شوند که البته این امر توهین به امور قدسی نیست و نشان از جریان داشتن زندگی در هیئت ها دارد.
رحمانی در ارتباط با کارکرد مثبت عزاداری ها بیان کرد: عزاداری ها، کارکرد های بسیار مثبتی دارند، به گونه ای که نظم شهر را حفظ می کنند و همه با یکدیگر برابر هستند و حتی دیده ایم که در ایام سوگواری، سارقین هم دست از ارتکاب جرم دست بر می دارند.
وی، هیئت ها را از جمله مکان های گسترش فعالیت های خیرخواهانه دانست و خاطر نشان کرد: هیئت ها سبب نزدیکی بیشتر مردم با یکدیگر و گسترش فعالیت های خیرخواهانه می شود و منبع تغذیه معنوی افراد به شمار می رود که اگر این هیئت ها و مناسک نباشند، فرد از نظر معنوی دچار مشکلات می شود.
رئیس پژوهشکده فرهنگ ادامه داد: در هیئت های مذهبی، علایق دین ظهور بیشتری می یابد، روح معنوی با جریان بیشتری در رفت و آمد است و محلی و قومی بودن آنان جذابیت بیشتری برای مردم دارد.
این مردم شناس پیرامون دو جریان متفاوت مداحی در کشور تاکید کرد: در دهه ۸۰ شاهد رویارویی دو جریان مختلف هیئتی و مداحی در کشور بودیم؛ جریان اول که همان هیئت ها و مداحان سنتی بودند و جریان دیگر نیز هیئت ها و مداحان پاپ بودند که در ابتدا مورد اقبال مردم قرار گرفته و سپس از رونق افتادند و مردم از نوآوری های برخی مداحان خسته شدند.
رحمانی با اشاره به تفاوت مناسک عزاداری در مردان و زنان عنوان کرد: هیئت های عزاداری مردان و زنان با یکدیگر تفاوت های بسیار دارند و در زنان چیزی بنام هیئت حضور کمتری دارد و مجالس روضه و سفره های نذری بیش از هیئت ها در میان زنان رواج دارد.
وی ادامه داد: ساختار های اجتماعی زنانه و مناسک عزاداری آنان بسیار پیچیده بوده و اطلاعات بسیار کمی از این ساختارها در دسترس است.
رئیس پژوهشکده فرهنگ، شرکت مردم در عزاداری ها را از جمله علل تشویق جوانان به حضور در جبهه های جنگ دانست و افزود: اگر مراسم عزاداری نبود، شاید در جنگ تحمیلی تا این اندازه موفق نبودیم، چرا که انقلاب اسلام هنوز نوپا بود و مردم با الگوگرفتن از حادثه کربلا و عزادار های دهه محرم در جنگ شرکت می کردند